◄

Op zoek naar evenwicht in tijd van tegenspoed

William Wordsworth - The Excursion (1)

The Pedlar en The Prelude zijn tijdens het leven van Wordsworth nooit in druk verschenen. Voor de dichter vormden deze teksten slechts de lange aanloop naar een nog ambitieuzer project waarin hij al zijn ideeën over Nature, Man and Society wilde samenvatten in één allesomvattende waarheid over de wisselvalligheden van het sterfelijk bestaan. Deze ambitie heeft hij nooit gerealiseerd, maar wat dicht in de buurt kwam was The Excursion. Dit gedicht, uitgesmeerd over negen hoofdstuken of 'boeken', heeft een lengte van ruim negenduizend regels. Wordsworth's tijdgenoten beschouwden het werk als zijn magnum opus. Het vestigde zijn reputatie als één van Engelands grootste dichters ooit.

Lappendeken
The Excursion verscheen in 1814. Het gedicht bestaat uit een lappendeken van fragmenten geknipt en geplakt uit de ongepubliceerde The Prelude en The Pedlar, aangevuld met andere bestaande en nieuwe verzen. Al die passages bestrijken bijna twintig jaar dichterschap en verwoorden samen toch die 'allesomvattende waarheid' over 'de natuur, de mens en de maatschappij' die Wordsworth tot uitdrukking wilde brengen. 

De rode draad van The Excursion wordt gevormd door een meerdaagse wandeling van de dichter en de pedlar, die nu de wanderer heet. Tijdens hun 'excursie' brengen ze een bezoek aan een vriend van de pedlar/wanderer. Deze vriend - de solitary - is getroffen door een reeks zware tegenslagen die hem in een diepe depressie hebben gestort. Verteerd door teleurstelling in het leven en de mensheid heeft hij de wereld de rug toegekeerd. Hij slijt zijn dagen alleen op een verlaten plek in de bergen. De dichter en de pedlar/wanderer hebben een speciale missie: de solitary genezen van zijn zwaarmoedigheid en misantropie. Daartoe gaan ze met hem in gesprek. Dat doen ze samen met een dominee (de pastor), waarbij ze stevig orthodox christelijk geschut in stelling brengen. Voor de rampen in het menselijk leven bestaat slechts één troost: een vast geloof in de oneindige goedheid en macht van een Wezen dat alle kwaad ten goede doet keren.

One adequate support
For the calamities of mortal life
Exists - one only; - an assured belief
That the procession of our fate, however
Sad or disturbed, is ordered by a Being
Of infinite benevolence and power,
Whose everlasting purposes embrace
All accidents, converting them to Good. 

The Excursion, IV, 10-17

Angst en pijn krijgen geen greep op wie zich wapent met volledige berusting (acquiescence) in de Wil van de Allerhoogste. Verlossing schuilt in hoop en absoluut geloof in Gods grenzeloze liefde en volmaaktheid. 

The darts of anguish fix not where the seat
Of suffering hath been thorougly fortified
By acquiescence in the Will Supreme
For Time and for Eternity; by faith,
Faith absolute in God, including hope,And the defence that lies in boundless love
Of his perfections...        

The Excursion, IV, 18-24

Deze melodieuze maar loodzware regels klinken ongetwijfeld als muziek in de oren van de rechtgeaard gelovige. Ze lijken rechtstreeks ontleend aan het Bijbelse boek Prediker en zouden zo passen in een calvinistische preek, met opgeheven vinger vanaf de kansel uitgesproken.

Niet te verteren
Voor de hedendaagse door God verlaten mens is deze boodschap niet te verteren. En toch blijft The Excursion zeer de moeite van het lezen waard, ondanks de lengte, de taaie passages en vaak belerende toon. De beloning ligt in de talloze prachtige observaties van landschap, mensen en dieren, die ook in dit gedicht voorkomen. Daarnaast relativeren de tegenwerpingen van de solitary steeds de christelijke heilsboodschap. De ongelovige pessimist krijgt van Wordsworth een sympathieke behandeling. Alle hoofdpersonen geeft hij de ruimte om hun standpunt uit de doeken te doen. Geen van hen bezit het monopolie op de waarheid. Het gedicht heeft een open einde: de misantroop in het gedicht en in de dichter laat zich vooralsnog niet door de anderen overtuigen. En ondertussen weerklinkt in menig schitterende passage ook de one life-gedachte.

De vier hoofdpersonen in The Excursion vertegenwoordigen in feite verschillende facetten van Wordsworth's eigen persoonlijkheid. Het gedicht vormt de neerslag van een zoektocht naar geestelijk evenwicht in tijd van tegenspoed. Tegelijk weerspiegelt het Wordsworth's worsteling met het geloof na de zware tegenslagen die hij zelf heeft ondervonden.  ► 

►

Poetry is the most philosophic of all writing.

William Wordsworth